बाल लघुकथा: गोठालो र दुग्देश्वर महादेव

 

एउटा सुन्दर गाउँ थियो, जहाँ चारैतिर हरिया पहाड र कलकल बग्ने तादी नदी थियो। त्यो गाउँको छेउमा एउटा अग्लो र विशाल चट्टान थियो, जसको टुप्पोमा पुग्न धेरै गाह्रो थियो।

त्यही गाउँमा वासु तामाङ भन्ने एक इमान्दार र सोझो गोठालो बस्थे। वासुको एउटी ज्यादै प्यारी र असल गाई थिई, जसलाई उनी हरेक दिन नजिकको जंगलमा चराउन लैजान्थे।

एकपटकको कुरा हो, वासु आफ्नी गाईलाई लिएर गोठालो जाँदै थिए। खेल्दा-खेल्दै गाई कता हराई, उनले पत्तै पाएनन्। वासुले दिनभरि जताततै खोजे, "मेरी गाई, मेरी प्यारी गाई!" भनेर बोलाए, तर गाई कतै भेटिइन। उनी साह्रै निराश भएर साँझपख घर फर्के।

राति वासु सुतिरहेका बेला एउटा अचम्मको सपना देखे। सपनामा एकजना तेजिलो मुहार भएका जोगी बा प्रकट हुनुभयो। जोगी बाले वासुलाई भन्नुभयो, "गोठालो, तिमी निराश नहोऊ। तिम्रो गाई हराएको छैन। ऊ त त्यो अग्लो भिरको पहरोमाथि छ। त्यो ठाउँमा तिमीले हरेक दिन पूजा गर्नुपर्छ र मेला लगाउनुपर्छ।"

जोगी बाले यो कुरा भन्नुभएको दिन मंसिर महिनाको चर्तुदशीको रात थियो।

भोलिपल्ट बिहानै वासु तामाङ सपनामा भनेजस्तै त्यो अग्लो भिर भएको ठाउँमा गए। भिरमा चढ्न त गाह्रो थियो, तर वासुले एउटा रूखको लामो लहरा (जसलाई हामी 'जङ्गिए' भन्छौँ) समातेर निकै मुस्किलले माथि चढे।

माथि पुगेर हेर्दा त आश्चर्य! उनको प्यारो गाई, जसलाई उनी दिनभरि खोज्दै थिए, ऊ त अहिले महादेव रहनुभएको ठाउँमा उभिएर आफ्नो थुनबाट दुधको धारा बगाएर महादेवको पिण्डमा चढाइरहेकी थिई। वासुले यो अलौकिक दृश्य देखेर दंग परे। उनले सोचे, "वाह! मेरी गाई त कति भाग्यमानी! यो त साक्षात् महादेवको ठाउँ रहेछ!"

वासुले मनमनै भगवान् महादेवलाई ध्यान गरे र सङ्कल्प गरे, "हे महादेव! अबदेखि म यहाँ हरेक दिन पूजा गर्छु र मेला लगाउँछु।"

यो सबै देखेपछि वासुले गाईलाई बोलाए र गाई जस्ताको तस्तै तल ओर्ली। गाईको दुध चढेको त्यो ठाउँलाई त्यतिबेला दुग्देश्वर महादेव (दुग्धको अर्थ 'दुध' र ईश्वरको अर्थ 'भगवान्') भनियो।

धेरै समयपछि मानिसहरूले बोल्दा-बोल्दै त्यो नाम बिग्रियो (अपभ्रम्स भयो) र अहिले त्यसलाई दुप्चेश्वर महादेव भन्न थालियो।

🤔 याद गरौं: यो मन्दिर पशुपतिनाथ मन्दिरजस्तै पवित्र मानिन्छ र यहाँ जे माग्यो त्यही पूरा हुने धार्मिक विश्वास छ। विशेषगरी, जसको सन्तान छैन, उनीहरू यहाँ सन्तान माग्न आउँछन् रे!

दुप्चेश्वर महादेवको मन्दिर अहिले पनि त्यो अग्लो चट्टानमा छ र तादी नदीबाट बनाइएको सुन्दर घुमाउरो सिँढी प्रयोग गरेर मात्र त्यहाँ पुग्न सकिन्छ। हरेक वर्ष धान्यपूर्णिमामा यहाँ ठूलो मेला लाग्छ।

गोठालो वासु तामाङको इमान्दारिता र उनको गाईको भक्तिले गर्दा नै हामीले आज यो पवित्र र सुन्दर मन्दिरको दर्शन गर्न पाएका छौं।